Lewis - hòn đảo lớn nhất thuộc quần đảo Outer Hebrides, phía Tây lục địa Scotland là một vùng đất hoang dã với những cơn gió khốc liệt. Những người đam mê lướt sóng tới đây vì bãi biển trải dài với cát vàng lấp lánh, nhưng hiếm ai biết được rằng nơi đây ẩn chứa một thứ rượu làm mê đắm lòng người: rượu whisky đơn cất (single malt).

Trên hòn đảo với khung cảnh nên thơ có một nhà chưng cất rượu whisky mang tên Abhainn Dearg. Đây là phân xưởng ủ rượu hợp pháp đầu tiên được thành lập kể từ khi hầu hết các nhà máy chưng cất rượu bị đóng cửa từ 2 thế kỷ trước. Mark Tayburn hay còn được biết đến với cái tên Marko là ông chủ của nơi này.

Với một vóc dáng tinh nghịch và mái tóc cua đen, Tayburn chính là người sản xuất ra những chai rượu cuối cùng còn thiếu trong bộ sưu tập rượu whisky của bạn. Ngôi nhà nhỏ nằm khiêm tốn bên cạnh sườn đồi có thể được coi là điểm dừng chân cuối cùng trên hành trình tìm kiếm hương vị whisky của bạn.

Những ai sành về rượu whisky chắc chắn đã từng một lần nghe đến single malt whisky – loại whisky được chưng cất từ những hạt mạch nha chỉ trong một nhà máy chưng cất duy nhất để đảm bảo hương vị đặc trưng của vùng đất ấy. Sau đó, rượu được đóng trong các thùng gỗ sồi và giữ trong kho ở độ ẩm và nhiệt độ mà mỗi nhà máy coi là bí truyền. Quy trình này cho ra đời loại rượu mang hương vị mạnh mẽ và rất đặc trưng khó tìm được ở nơi khác.

Đảo Lewis thuộc quần đảo Outer Hebrides (Nguồn: Google Maps)

Nhà chưng cất Abhainn Dearg.

Xây dựng sự nghiệp

“Tôi bắt đầu uống whisky từ rất trẻ. Hồi mà tôi vẫn còn là một cậu bé đi săn trộm nai và cá hồi.” Tayburn nhớ lại những ngày đầu lập nghiệp.

Cái tên Abhainn Dearg được lấy cảm hứng từ dòng suối ở ngay gần nhà chưng cất đang chảy róc rách. Thậm chí tiếng nước chảy đôi lúc có thể lấn át tiếng nhạc nhẹ đang vang lên trong nhà chưng cất. Theo tiếng Gaelic, Abhainn Dearg có nghĩa là dòng suối hồng biểu trưng cho trận đấu đổ máu giữa người dân địa phương và những tay cướp biển người Viking.

Một lần thử rượu tại nhà chưng cất rượu Abhainn Dearg

Được khơi nguồn cảm hứng từ dòng nước tươi mát đó, cha đẻ của Hebrides đã quyết định chuyển trang trại ấp trứng cá hồi thành nhà chưng cất rượu Abhainn Dearg như hiện nay. Ông nhận giấy phép kinh doanh vào cuối năm 2008. 3 năm sau, cơ sở sản xuất của ông tung ra dòng sản phẩm đầu tiên với số lượng hạn chế. Chất rượu sánh và ngọt một cách bất ngờ, ít cặn và ít mùi khói hơn so với rượu ủ mạch nha ở Islay vùng Inner Hebrides – vùng đất lặng gió hơn Lewis. Inner Hebrides cũng nổi tiếng với những dòng rượu của 9 nhà chưng cất hùng mạnh như Laphroaig, Ardbeg và Lagavulin.

Năm 2018, nhà chưng cất Abhainn Dearg sẽ cho ra lò mẻ whisky đơn cất được ủ trong 10 năm đầu tiên. Những người sưu tập rượu whisky nên đánh dấu sự kiện này vào lịch trình bởi chỉ với vài trăm USD mà được thưởng thức thứ rượu chưng cất độc nhất vô nhị là một cơ hội hiếm có khó tìm.

Khu thử ngoài trời tại Abhainn Dearg.

Từ nông trang đến bàn rượu

Đây chính là cách mà Tayburn làm ra những chai rượu whisky đơn mạch tại Abhainn Dearg - nơi mà nguyên liệu được trồng trực tiếp tại địa phương. Lúa mạch được trồng trên đất than bùn - loại đất đặc trưng của vùng đảo. Sau đó người ta hòa mạch nha (hạt lúa mạch đã nảy mầm) với than bùn (dùng chính loại đất dùng để trồng lúa mạch) rồi đem đi đốt.

Mỗi năm Tayburn chỉ sản xuất 10.000 lít hoặc nhỉnh hơn một chút, mặc dù công suất nhà chưng cất có thể đạt gấp 5. Ông nhún vai chia sẻ: “Cuộc đời ngắn lắm. Tôi muốn ở nhà vào mỗi buổi tối và chơi đùa với lũ trẻ.”

Với đội ngũ nhân viên thưa thớt chỉ bao gồm 4 người làm toàn thời gian và 2 người làm bán thời gian, nhưng Tayburn vẫn thường niềm nở chào đón những vị khách ghé thăm nhà chưng cất của mình. Những đứa con tinh thần của ông được bày bán trên mạng. Trong khi chúng tôi đang phỏng vấn Tayburn thì có một người qua đường dừng lại để mua một vài chai whisky. Anh ta giới thiệu mình không phải là người đảo Hebrides. Hiện anh đang làm chuyên viên dầu hỏa tại Texas.

Tayburn lóng ngóng tìm chai rượu để đưa cho khách hàng, “Chai này có giá 56 bảng nhưng tôi không có máy quẹt thẻ.” Ông ngắt lời, rồi nói bằng giọng Scotch “Anh đưa tôi 50 là được.”

Im lặng suốt 200 năm

Xét đến độ nổi tiếng của whisky Scotland thì Outer Hebrides là quần đảo khá “kỳ quặc” vì vùng này đã không sản xuất whisky gần 200 năm nay. Sau khi lên nắm quyền ở Lewis những năm 1840, James Matheson ban hành đạo luật cấm rượu nồng độ cao.

Mặc dù đã trở nên giàu có bằng việc buôn thuốc phiện, ông coi khinh rượu. Dưới sự cai trị của ông, nhà chưng cất rượu duy nhất tại Stornoway - 1 thị trấn thuộc Lewis - đã buộc phải đóng cửa. Bên cạnh đó, thú vui trong đời sống sinh hoạt bị hạn chế triệt để bởi một giáo phái cực đoan theo chủ nghĩa Calvin mà người ta gọi là Wee Free. Cho đến tận bây giờ, các sân chơi đều bị đóng cửa vào ngày chủ nhật Sabbath vì thời điểm đó, bọn trẻ nên được ở nhà thờ. Người dân cũng kiên quyết không uống rượu. Mẹ của Donald Trump - người cả đời không uống rượu đã được sinh ra và lớn lên tại đây.

Mẻ Abhainn Dearg - 10 năm tuổi đầu tiên sẽ ra lò vào năm 2018.

Văn hóa bảo thủ không phải là lý do duy nhất ngăn cản người dân vùng này sản xuất whisky. Một số vùng sản xuất whisky nổi tiếng như Speyside có dịch vụ hạ tầng ngay từ những năm đầu thời kỳ Victoria, giúp họ xuất khẩu sản phẩm và nhập khẩu nguyên liệu nhanh chóng. Ngược lại quần đảo Outer Hebrides bị ngăn cách với đất liền bởi biển Minch.

Abhainn Dearg là nhà chưng cất rượu hợp pháp đầu tiên trên quần đảo Outer Hebrides trong suốt gần 200 năm.

Bên cạnh đó, sự lên ngôi của dòng Blended whisky những năm 1990 cũng là một nhân tố quan trọng. Chuyên gia rượu whisky Dave Broom ước tính, hơn 90% sản phẩm hướng đến thị trường đại chúng là được pha trộn và ưu tiên những nhà chưng cất ở đất liền. Điều đó khiến cho những nhà chưng cất như của Tayburn khó có thể kiếm một chỗ đứng trong giai đoạn này. Dòng whisky đơn hạt (single grain whisky) cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự.

Tuy nhiên, giờ đây danh tiếng của dòng đơn cất đang tạo tiền đề cho Abhainn Dearg và một số cơ sở khác. Bất cứ một nhà sưu tập whisky nào cũng không thể không một lần thử whisky của Tayburn.

Nhà chưng cất Harris

Sự tiếp nối

Tayburn sẽ không đơn độc. Tại Harris, hòn đảo phía Nam Lewis, một công ty rượu khác mới khai trương. Nhà chưng cất Harris nằm trong một trụ sở cảnh sát cũ tại một thị trấn nhỏ vùng Tarbert. Nó được vận hành bởi một bác sĩ thú y duyên dáng người Glenmorangie - Simon Erlanger. Ông cam kết sẽ xây dựng nhà chưng cất vì cộng đồng, giúp cải thiện tình hình lao động tại địa phương.

Một vài người làm trong nhà chưng cất Harris

Abhainn Dearg và Harris xem nhau là đồng minh chứ không phải là đối thủ trong thị trường ngách non trẻ này. Erlanger chia sẻ "Tôi rất thích có nhiều nhà máy chưng cất trên quần đảo, khi đó Outer Hebrides sẽ được công nhận là một khu vực sản xuất whisky mới,".Về phía Tayburn, anh nói "Chúng ta có thể thiết lập một đường mòn whisky qua những hòn đảo này. Chỉ cần không nhắc đến điều đó với Wee Free”.

Thảo Trang

Theo Trí thức trẻ/Bloomberg