Theo báo cáo kết quả kinh doanh vừa được các ngân hàng công bố, nhiều ngân hàng vẫn lãi hàng trăm tỷ đồng, thậm chí ngay cả khi tín dụng tăng trưởng âm. Vậy khoản lãi lớn của các ngân hàng đến từ đâu?

Lãi từ đầu tư chứng khoán, dịch vụ

Những năm trước, thu nhập từ hoạt động tín dụng truyền thống chiếm tới 80-90% lợi nhuận của ngân hàng, song hiện nay, trong bối cảnh tín dụng suy giảm, nhiều ngân hàng vẫn giữ được lợi nhuận cao nhờ phát triển mạnh lĩnh vực dịch vụ.

Theo số liệu vừa được Ngân hàng TMCP Phương Nam (SouthernBank) công bố, 6 tháng đầu năm nay, lợi nhuận sau thuế của ngân hàng này là 189,3 tỷ đồng, tăng gấp 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Thu nhập của SouthernBank chủ yếu đến từ chứng khoán.

Trong 6 tháng đầu năm nay, tín dụng của Ngân hàng TMCP Công thương (VietinBank) chỉ tăng 0,37%, song lợi nhuận sau thuế quý II của Vietinbank cũng tăng gấp 3,5 lần so với quý II năm ngoái. Thu nhập của ngân hàng này chủ yếu từ hoạt động dịch vụ; riêng đầu tư vào chứng khoán mang về cho ngân hàng khoản lãi trên 90 tỷ đồng.

Một “đại gia” khác là Vietcombank cũng ở hoàn cảnh tương tự. Trong 6 tháng đầu năm nay, tăng trưởng tín dụng của ngân hàng này âm 1,47%, kéo theo lợi nhuận thuần giảm 10,6%. Dù vậy, kết quả có thể còn tồi tệ hơn, nếu không được bù đắp bằng các hoạt động đầu tư kinh doanh khác.

So với cùng kỳ năm ngoái, hoạt động mua bán chứng khoán đầu tư, hoạt động kinh doanh ngoại hối và hoạt động khác của Vietcombank đều đem lại mức lãi tăng đột biến. Trong quý II/2013, lợi nhuận thuần của Vietcombank dù giảm 4,8% so với quý II/2012ø, nhưng vẫn đạt 864 tỷ đồng.

Chuyên gia ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu nhận định, từ đầu năm đến nay, các ngân hàng đều có xu hướng đẩy mạnh các hoạt động dịch vụ, như chuyển tiền, tài trợ xuất nhập khẩu, bảo lãnh, tư vấn… Đây là giải pháp tất yếu trong bối cảnh tín dụng tăng trưởng chậm hiện nay, nhằm phần nào bù đắp được khoản lợi nhuận thiếu hụt do tín dụng suy giảm. Hơn nữa, trong bối cảnh dư thừa vốn, do khó lòng cạnh tranh với ngân hàng lớn về tín dụng, thì phát triển dịch vụ là giải pháp duy nhất của ngân hàng nhỏ.

Ông Nguyễn Hưng, Tổng giám đốc ngân hàng TienPhong Bank cũng khẳng định, chiến lược của ngân hàng này trong thời gian tới cũng là phát triển mạnh về dịch vụ, bởi tín dụng không phải là lợi thế cạnh tranh của TienPhong Bank.

Coi chừng các con số

Dù xét về con số tuyệt đối, lợi nhuận hàng trăm tỷ đồng của các ngân hàng là đáng ngưỡng mộ, song nếu so với số vốn chủ sở hữu, thì tỷ suất lợi nhuận của các ngân hàng không lớn. Chưa kể, TS. Cao Sĩ Kiêm, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia còn tỏ ra hoài nghi rằng, số lợi nhuận “khủng” mà các ngân hàng công bố có thể là con số ảo, bởi nhiều ngân hàng chưa trích lập dự phòng rủi ro đầy đủ cho các khoản nợ xấu đang tăng lên một cách đáng ngại.

Chẳng hạn, VietinBank vẫn giữ được phong độ về lợi nhuận, song nợ xấu của ngân hàng này cũng tăng gấp đôi so với cuối năm ngoái. Cụ thể, tính đến ngày 30/6, nợ xấu của VietinBank là 7.027 tỷ đồng, chiếm 2,1% tổng dư nợ, tăng mạnh so với con số 4.890 tỷ đồng vào cuối năm 2012 và tỷ lệ nợ xấu 1,46% khi đó. Trong đó, nợ dưới chuẩn tăng hơn 90%, nợ có khả năng mất vốn tăng tới 66% so với đầu năm và chiếm xấp xỉ 50% tổng nợ xấu.

Tương tự, Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB), sau hơn 1 năm sáp nhập Habubank dường như cũng đang sa lầy trong nợ xấu, lợi nhuận sụt giảm.

Mục tiêu mà SHB đặt ra là nợ xấu trong năm 2013 là khoảng 5%, song mục tiêu này có vẻ đang xa vời, khi nợ xấu của ngân hàng này không giảm mà còn tăng. Cụ thể, tính đến ngày 30/6/2013, nợ xấu của SHB là 9,04%, trong đó, nợ có khả năng mất vốn là 3.186 tỷ đồng.

Kết quả cuộc điều tra xu hướng kinh doanh do Vụ Dự báo thống kê tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước) thực hiện gần đây cho thấy, trong 6 tháng đầu năm nay, lợi nhuận của 50% tổ chức tín dụng giảm 20-30%. Trong khi đó, 71,4% tổ chức tín dụng kỳ vọng lợi nhuận của họ sẽ tăng trong 6 tháng cuối năm 2013.

Theo Báo đầu tư