Cho tới thời điểm hiện tại, Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Nam (Southern Bank) chưa công bố báo cáo tài chính quý IV và cả năm 2013.

Theo báo cáo tài chính quý III/2013, Southern Bank có tổng tài sản gần 74.760 tỷ đồng, giảm nhẹ so với đầu năm. Xét về quy mô, tổng tài sản của Southern Bank tương đương các ngân hàng nhỏ và chỉ bằng 1/7 - 1/8 tài sản của 4 ngân hàng lớn nhất.

Tuy nhiên, xét về cơ cấu tài sản, đáng chú ý các khoản phải thu, phí và lãi phải thu chiếm tới hơn 1/3 tổng tài sản của Phương Nam, lớn hơn số tuyệt đối hạng mục này của các ngân hàng lớn và gấp hàng chục lần nếu xét số tương đối.

Nguồn: Báo cáo tài chính Southern Bank; Đơn vị: Tỷ đồng

Theo số liệu mới nhất tại thời điểm ngày 30/9/2013, các khoản phải thu là 15.042 tỷ đồng và các khoản lãi, phí phải thu là 10.015 tỷ đồng. Các khoản phải thu giảm nhẹ trong thời gian qua, nhưng do lãi và phí tăng mạnh, kéo tổng  giá trị hai khoản này liên tục tăng.

Các khoản phải thu tại Southern Bank bắt đầu tăng mạnh kể từ năm 2011. Các năm trước đó, khoản phải thu chỉ ở mức trên dưới 3.000 tỷ đồng, lãi và phí phải thu cũng chỉ vài trăm tỷ đồng.

Chứng khoán Bản Việt trong báo cáo gần đây cho rằng, một phần lớn hoạt động tín dụng của Southern Bank được phản ánh dưới hình thức các khoản phải thu và việc các khoản phải thu tăng đột biến có thể phản ánh việc tránh vượt trần tăng trưởng tín dụng trong năm 2011-2012.

Vậy đằng sau khoản phải thu hơn 15.000 tỷ của Southern Bank là gì?

Các báo cáo tài chính 3 quý đầu năm 2013 không giải trình cụ thể các hạng mục này. Còn theo báo cáo tài chính hợp nhất đã kiểm toán năm 2012, trong tổng số 16.100 tỷ đồng giá trị các khoản phải thu bên ngoài, chiếm nhiều nhất là phải thu do TCKT, TCTD phát hành chứng khoán, đạt 6.746 tỷ đồng, tăng gần 500 tỷ đồng so với đầu năm. Đây là khoản mục mới bắt đầu xuất hiện trong kể từ đầu năm 2011 và là nguyên nhân chính khiến các khoản phải thu gấp hơn 4 lần chỉ sau 1 năm.

Tiếp theo là các khoản phải thu do cấn trừ nợ vay, hơn 3.906 tỷ đồng. Năm 2010, khoản này  là 496 tỷ đồng, tăng vọt lên 2.822 tỷ đồng vào năm 2011.

Các khoản phải thu từ nhà, quyền sử dụng đất lên tới hơn 3.900 tỷ đồng. Trong đó, các khoản giá trị lớn như phải thu nhà 64 Lê Thánh Tôn, quận 1 với giá trị 584 tỷ đồng; 48 quyền sử dụng đất phường An Thới, quận 12 625 tỷ đồng; 105 quyền sử dụng đất chung cư Long Phụng 224 tỷ đồng; Phải thu các quyền sử dụng đất khác 1.637 tỷ đồng...Trong đó, phải thu từ quyền sử dụng đất tại An Thới và Long Phụng xuất hiện từ báo cáo năm 2011.

Các khoản phải thu từ hợp đồng hợp tác đầu tư là 1.082 tỷ đồng. Đối với các doanh nghiêp, phải thu với vàng bạc Phương Nam là 717 tỷ đồng, và với thuộc da Hào Dương là 500 tỷ đồng. Cuối năm 2013, Hào Dương đã bị đình chỉ hoạt động do gây ô nhiễm môi trường.

Cần lưu ý đây là số liệu tính theo các khoản phải thu tại thời điểm cuối năm 2012. Các khoản phải thu đã giảm hơn 1.600 tỷ đồng trong 9 tháng qua, nên tỷ trọng các khoản phải thu chắc chắn có sự thay đổi.

Các khoản phải thu tuy chiếm phần lớn trong cơ cấu tổng tài sản, cũng như lãi và phí phải thu liên tục tăng, Phương Nam không trích lập dự phòng rủi ro cho hạng mục này. Vì vậy, Chứng khoán Bản Việt cho rằng, nợ xấu và chi phí dự phòng theo báo cáo của ngân hàng này có thể thấp hơn thực tế.

Theo số liệu mới nhất, tỷ lệ nợ xấu của Southern Bank tính tới cuối quý III/2013 là 3,79%, tăng so với 3,02% đầu năm. Trong đó, nợ nhóm 5 - nợ có khả năng mất vốn gần 1.000 tỷ đồng.

Trong các năm qua, lợi nhuận của Southern Bank liên tục giảm. Cụ thể, lợi nhuận sau thuế năm 2010 đạt 419 tỷ đồng, giảm xuống còn 225 tỷ đồng trong năm 2011 và chỉ còn 120 tỷ đồng năm 2012.

Lam Thanh

Dantri