Cuộc tranh luận Trump-Clinton vào tối thứ Hai (26/9, giờ địa phương) được chia thành các khung thời gian 15 phút dành cho mỗi nhóm đề tài thảo luận sâu.

Các chủ đề lớn của buổi tranh luận trực tiếp này gồm: Hướng đi tương lai của nước Mỹ, Làm cách nào để đạt được thịnh vượng, và An ninh của nước Mỹ.

*Quý độc giả vui lòng kéo xuống dưới để theo dõi phần tường thuật của chúng tôi.

8h45

Clinton: Phải bắt người giàu nộp thuế​

Lester Holt: Chúng ta sẽ đến với phần đầu tiên, đó là sự thịnh vượng của nước Mỹ, mà trong đó một trong những yếu tố quan trọng nhất là công việc. Nền kinh tế Mỹ trong 6 năm qua đã chứng kiến lượng công việc tạo ra tăng liên tiếp, thu nhập cũng tăng, tuy nhiên vấn đề mất cân bằng thu nhập vẫn tồn tại, và rất nhiều gia đình chỉ sống qua từng đồng lương mà không thể dành dụm thêm.

Ông/bà hãy giải thích, trong 2 phút, tại sao ông/bà là lựa chọn tốt hơn cho nước Mỹ trong việc tạo ra công ăn việc làm và tăng thu nhập cho người dân?

Trả lời:

Clinton:

Xin cảm ơn Lester, xin cảm ơn Đại học Hofstra đã tổ chức buổi tranh luận hôm nay. Theo tôi, điều chúng ta cần nhắc đến ở đây là chúng ta muốn đất nước đi theo hướng nào trong tương lai? Sinh nhật 2 tuổi của cháu gái tôi hôm nay đã giúp tôi nhận ra điều đó.

Chúng ta phải xây dựng một nền kinh tế có lợi cho tất cả, không chỉ cho những người ở tầng lớp trên của xã hội, những công việc tốt. Nói cách khác, chúng ta phải đầu tư vào các bạn, đầu tư vào tương lai của các bạn, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, công nghệ cao, năng lượng sạch, và hơn hết là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Chúng ta phải khiến nền kinh tế công bằng hơn, đảm bảo thu nhập công bằng cho mọi tầng lớp, trong đó có phụ nữ. Lợi nhuận phải được chia đều, không được tập trung vào những người đứng đầu.

Chúng ta phải hỗ trợ những người dân đang gặp khó khăn trong việc cân bằng giữa công việc và gia đình, chúng ta phải thấu hiểu cho những gì họ phải trải qua. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải cho họ hưởng lương khi nghỉ phép vì việc gia đình, hưởng lương khi nghỉ ốm, phải tạo ra những trường đại học mà khi ra trường sinh viên không phải gánh những khoản nợ khổng lồ.

Để làm được điều đó, chúng ta phải bắt những người giàu nộp phần thuế họ đáng ra phải nộp, phải thắt chặt các luật lệ.

Hôm nay, tôi rất vui vì được có mặt tại đây cùng Donald Trump. Chúng tôi sẽ có một cuộc tranh luận, và các bạn, với tư cách khán giả, phải đánh giá chúng tôi trên tiêu chí rằng liệu trong hai chúng tôi, ai sẽ là người có thể gánh vác trọng trách, ai sẽ là người có thể đưa các kế hoạch của mình đi vào thực tế?

Tôi hi vọng sẽ có được lá phiếu của các bạn vào ngày 8/11 tới. Xin cảm ơn.

08:47

Trump: Tôi sẽ tạo ra nền kinh tế tạo việc làm nhiều chưa thừng thấy từ thời Reagan

Trump:

Công ăn việc làm đáng ra của người Mỹ đang ra khỏi nước Mỹ, và đến với Mexico, cũng như nhiều nước khác. Hãy nhìn những gì Trung Quốc đang làm xem, họ giảm giá trị đồng nội tệ, thu hút công ăn việc làm. Nhưng chính phủ ta thì không ai dám đứng lên, dám làm gì Trung Quốc cả. Trung Quốc đang cưỡi lên lưng chúng ta, khiến chúng ta mất đi nhiều công ăn việc làm.

Hãy nhìn sang Mexico xem, tôi có một người bạn đang thi công nhà máy tại đó. Anh ta nói rằng Mexico chính là kì quan thứ 8 của thế giới. Còn nước Mỹ? Đâu có được như vậy.

Hãy nhìn những nơi như Michigan hay Ohio, hàng nghìn công ăn việc làm đang biến mất khỏi đây. Chúng ta không thể để điều này tiếp diễn. Tôi và Hillary có chung quan điểm trong vấn đề này, chúng tôi có thể bất đồng quan điểm về các số liệu và vạch ra những kế hoạch khác nhau, song chúng tôi có chung quan điểm là phải ngăn chặn việc công ăn việc làm của Mỹ bị cướp mất.

Những gì tôi đang chứng kiến là hàng trăm, hàng trăm công ty trên khắp nước Mỹ đang sa thải nhân sự và đưa công ăn việc làm sang Mexico. Nhưng khi tôi lên nắm quyền, tôi sẽ tạo ra một nền kinh tế tạo công ăn việc làm nhiều chưa từng thấy kể từ thời Ronald Reagan. Kế hoạch mới của tôi sẽ tạo ra 25 triệu công ăn việc làm mới.

Nhiều công ty mới sẽ được tạo ra, và một điều quan trọng khác là chúng ta phải đàm phán lại các điều khoản giao thương với các nước khác.

8h56

Trump-Clinton đáp trả nhau trong vấn đề đầu tiên

Clinton:

Thương mại là một yếu tố quan trọng. Chúng ta chiếm 5% dân số thế giới, và đương nhiên chúng ta phải giao thương với 95% còn lại rồi. Nhưng điều quan trọng là chúng ta phải có những điều khoản công bằng. Chúng ta cần có một cơ cấu thuế phù hợp với những người dân lao động, chứ không thể chỉ phục vụ lợi ích của tầng lớp thượng lưu.

Nhưng Donald Trump lại đề xuất một mô hình kinh tế có lợi cho giới thượng lưu. Ông đề xuất mức cắt giảm thuế cao nhất từ trước đến nay cho tầng lớp thượng lưu. Tôi gọi đây là "xây từ nóc" ("Trumped-up, trickled-down" - một cách chơi chữ dựa trên tên của ông Trump - PV). Đây không phải cách mà chúng ta nên xây dựng một nền kinh tế.

Tôi hiểu rằng chúng tôi có quan điểm khác nhau, chúng tôi có xuất xứ và hoàn cảnh khác nhau. Donald đã may mắn khi được cha mình cho vay 14 triệu USD để khởi nghiệp.

Nhưng tôi không cho rằng đây là một cách làm đúng đắn. Cha tôi khi xưa chỉ kinh doanh dệt may nhỏ lẻ, ông phải tự tay làm rất nhiều công đoạn và đi lên từ đó. Do vậy, tôi tin rằng chúng ta hỗ trợ tầng lớp trung lưu càng nhiều, thì nước Mỹ sẽ càng phát triển, đó mới là mô hình kinh tế chúng ta cần hướng đến.

Lester (ngắt lời): Xin tạm dừng phần đáp trả của cựu Ngoại trưởng tại đây. Thưa ông Trump, theo ông, cụ thể thì làm cách nào chúng ta có thể mang công ăn việc làm trở lại nước Mỹ?

Trump:

Trước khi trả lời câu hỏi của tôi, xin được nói rõ là cha tôi cho tôi một khoản vay nhỏ vào năm 1975 và tôi đi lên từ đó, tạo ra hàng triệu hàng triệu tài sản khác giá trị cao hơn gấp bội. Tôi nói vậy vì theo tôi đây là cách tư duy mà đất nước chúng ta cần. Hiện tại giới lãnh đạo của ta đang mất phương hướng.

Người Trung Quốc giỏi nhất trong lĩnh vực này. Thật đáng buồn khi nhìn vào những gì họ đang làm với đất nước chúng ta. Chúng ta phải đàm phán lại các hiệp ước thương mại. Trung Quốc đang làm được những điều mà chúng ta không làm.

Hãy thử nhìn vào Mexico xem. Khi chúng ta xuất khẩu hàng hóa sang nước họ thì phải chịu thuế 16%, nhưng khi họ xuất khẩu sang chúng ta? Không mất một xu thuế nào. Nhưng không ai thay đổi điều đó. Bà Clinton đã làm chính trị được hơn 30 năm, nhưng tại sao bà không làm gì để cải thiện các điều khoản thương mại theo hướng có lợi hơn cho nước Mỹ?

Đáng ra, bà Clinton và giới lãnh đạo Mỹ phải thay đổi từ nhiều năm trước rồi, chứ không phải đến giờ mới hô hào thay đổi. Nền kinh tế của chúng ta đang phải gánh chịu hậu quả, chúng ta đang nợ 20 nghìn tỉ USD. Chúng ta không thể tiếp tục như thế này nữa.

Lester (ngắt lời): Thưa ông Trump, nhưng cụ thể ông sẽ làm gì để mang công ăn việc làm trở lại Mỹ?

Trump: Trước hết là phải ngăn chặn không cho công ăn việc làm rời khỏi nước Mỹ ngay từ đầu. Nhiều công ty đang đi khỏi Mỹ. Con số lên đến hàng nghìn và lớn hơn bao giờ hết.

Và điều chúng ta phải làm là nói rằng, được, nếu anh muốn tới Mexico hay nước nào đấy thì chúc may mắn. Nếu anh nghĩ anh có thể làm máy điều hòa, làm ô tô, hay làm bánh hay gì đấy rồi mang về Mỹ bán lại miễn thuế? Nhầm to.

Nhưng giới chính trị chúng ta chẳng bao giờ làm vậy vì họ có lọi ích, và trong nhiều trường hợp chính họ là chủ của những công ty mang công ăn việc làm rời khỏi nước Mỹ. Vì thế điều tôi muốn nói là chúng ta phải ngăn không cho họ rời đi. Đây là một yếu tố lớn, yếu tố quan trọng.

Lester: Vâng xin mời cựu Ngoại trưởng.

Clinton: Hãy dừng lại một chút và nhớ lại hoàn cảnh của chúng ta 8 năm trước. Chúng ta trải qua cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ những năm 1930, phần lớn bởi những chính sách cắt giảm thuế cho tầng lớp thượng lưu, bởi chúng ta không đầu tư vào tầng lớp trung lưu, bởi chúng ta không để mắt tới Wall Street. Tất cả hợp lại tạo thành một cơn khủng hoảng.

Thực chất, chính Donald là người đã ủng hộ việc bong bóng nhà đất nổ. Ông từng nói vào năm 2006 rằng, ôi giời, tôi mong bong bóng nổ thật để mà còn nhảy vào kiếm chút tiền chứ. Và đúng là nó đã nổ thật.

Trump: Cái đó gọi là đầu óc kinh doanh.

Clinton: 9 triệu người -- thưa ông, 9 triệu người đã mất việc, 5 triệu người mất nhà, và 13 nghìn tỉ USD tài sản cá nhân đã biến mất. Chúng ta phải trở lại từ cái hố sâu ấy và điều đó không hề dễ dàng.

Giờ đây chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa sở hữu một nền kinh tế bền vững, nhưng chúng ta cần nhìn lại những chính sách đã khiến chúng ta thất bại từ đầu. Các chuyên gia phân tích độc lập đã nhìn vào các kế hoạch tôi đề xuất, cũng như nhìn vào các kế hoạch Donald đề xuất. Và họ nói như thế này.

Họ nói rằng cơ cấu thuế Trump đề xuất nếu đi vào thực tiễn sẽ tăng mức nợ lên thêm 5 nghìn tỉ USD và thậm chí trong một số trường hợp còn khiến các gia đình trung lưu gặp bất lợi khi so với giới thượng lưu. Chúng ta sẽ để mất thêm 3,5 triệu công ăn việc làm, và có thể dẫn tới một cuộc suy thoái khác.

Khi họ nhìn vào bản kế hoạch của tôi, họ nói rằng được, nếu chúng ta có thể thực thi bản kế hoạch này, và đó cũng là điều tôi muốn làm, thì chúng ta sẽ tạo ra thêm 10 triệu công ăn việc làm bởi chúng ta sẽ có những đầu tư hợp lý giúp nền kinh tế phát triển.

Năng lượng sạch là một ví dụ. Một số nước sẽ trở thành cường quốc năng lượng sạch của thế kỉ 21. Donald thì cho rằng biến đổi khí hậu là một trò lừa bịp của người Trung Quốc. Nhưng tôi thì nghĩ đây là một vấn đề thực sự.

Trump: Tôi không hề nói vậy.

Clinton: Các nhà khoa học khẳng định đây là một vấn đề thực sự, và tôi cho rằng điều quan trọng là chúng ta phải nắm bắt và đương đầu với vấn đề này ở cả trong lẫn ngoài nước. Và đây là điều chúng ta có thể làm.

Chúng ta sẽ huy động thêm 500 triệu pin mặt trời (solar panel). Chúng ta có thể tạo ra đủ năng lượng sạch để phục vụ nhu cầu của tất cả các hộ gia đình. Chúng ta có thể xây dựng một hệ thống điện hiện đại. Những kế hoạch này sẽ tạo ra rất nhiều công ăn việc làm. Rất nhiều hoạt động kinh tế.

Tôi đã cố gắng nói một cách cụ thể nhất về những gì chúng ta có thể và nên làm, và tôi quyết tâm rằng chúng ta sẽ đưa nền kinh tế năng động trở lại, theo đà tiến triển chúng ta đã có được trong 8 năm qua, nhưng không bao giờ trở lại với cái hố sâu đã đem đến rắc rối cho chúng ta lúc đầu.

Lester: Còn ông, thưa ông Trump?

Bà Clinton có nhắc đến pin mặt trời. Chúng ta đã từng đầu tư vào một công ty năng lượng mặt trời. Nhưng thua lỗ rất lớn. Tôi đánh giá cao tất cả các loại năng lượng nhưng mặt trái là chúng ta đang khiến rất nhiều người mất việc.

Các chính sách năng lượng của chúng ta thất bại thảm hại. Nước ta đang mất rất nhiều trong vấn đề năng lượng và trả nợ.

Các kế hoạch của bà Clinton không thể khả thi khi chúng ta còn đang nợ 20 nghìn tỉ USD. Chính phủ Obama khi nhậm chức đã phải đối mặt với mức nợ tương đương 230 năm, và giờ ông đã gấp đôi số nợ đấy trong gần 8 năm đương chức, hay nói chính xác hơn là 7 năm rưỡi.

Tôi xin nói với các bạn điều nầy, chúng ta phải cải thiện việc giữ lại công ăn việc làm cho người dân Mỹ. Và chúng ta phải cải thiện việc tạo điều kiện cho các công ty mở rộng quy mô, mở thêm công ty con, bởi hiện tại họ không làm được điều đó.

Và tất cả những gì bạn phải làm là nhìn vào Michigan, nhìn vào Ohio, và nhìn vào tất cả những nơi đang để mất công ăn việc làm, và các công ty cứ thế ra nước ngoài. Họ đi hết.

Và thưa bà Hillary, tôi xin hỏi bà điều này. Bà đã làm chính trị được 30 năm. Tại sao bây giờ bà mới nghĩ đến những giải pháp này?

Clinton: Thực ra thì...

Trump: Xin lỗi bà nhưng tôi mới là người có thể đem công ăn việc làm trở lại. Bà không thể làm được điều đó.

Trí Thức Trẻ/Soha