Theo thông tin từ CTCP Chứng khoán Bản Việt (VCSC), SAS đã có một sự thay đổi kinh doanh đáng kể kể từ khi có cổ đông lớn IPP. Hay nói cách khác, VCSC khẳng định, Tập đoàn IPP đã đóng vai trò trụ cột trong cải thiện hoạt động 2016 của SAS.

SAS trước ngày có IPP

Trước khi nói về sự lột xác kinh doanh của SAS, chúng ta nhìn lại DN dịch vụ hàng không thuộc hàng “ông lớn” này.

SAS là DN có lợi thế kinh doanh khá hấp dẫn: hoạt động ở ngành hàng có tính “độc quyền” – Dịch vụ hàng không sân bay. Thực tế, ngành kinh doanh phi hàng không nói chung xét mặt “vỏ” đã có sự tham gia của các DN tư nhân, nhưng mặt “lõi” thì vẫn không phải là cánh cửa rộng mở cho mọi DN cùng “chơi”. Ví dụ những hãng hàng không tư nhân hiện tại ở VN, vẫn đang phải “thuê” lại hạ tầng hàng không và tài sản khu bay thuộc sở hữu Nhà nước, trực thuộc Tcty Cảng Hàng Không VN (ACV).

Tương tự vậy, dịch vụ tại các cảng hàng không được xem là là tài sản hấp dẫn trong tay ACV. SAS với vị thế của DN có khu vực hoạt động chủ yếu ở một trong những cảng hàng không lớn nhất nước và mở rộng theo các chi nhánh của Cty ở cả nước. Tuy nhiên, SAS vẫn có những hạn chế nhất định khi chưa phát huy được mọi lợi thế kinh doanh của mình và mang về những con số vượt trội.

Sự gia nhập của “ông vua hàng hiệu” IPP khi SAS cổ phần hóa, được kỳ vọng có thể sẽ là yếu tố đòn bẩy để SAS bước ra khỏi những hạn chế nội tại, thực sự phát huy được mọi lợi thế tiềm năng và quan trọng, người dùng dịch vụ phi hàng không cũng được hưởng lợi.Trước cổ phần hóa, kinh doanh hàng miễn thuế của SAS chiếm 70 – 80% doanh thu của Cty, nhưng Cty vẫn có biên lợi nhuận gộp mỏng và nhiều mảng chiếm chi phí đầu tư cao, không đóng góp tốt về doanh thu hay lợi nhuận. SAS cũng vướng những khoản nợ khó đòi (khiến Cty lỗ hơn 100 tỷ đồng ngay sau IPO do trích lập dự phòng nợ trước đó)…

Khi “cá gặp nước”

Với hơn 23% cổ phần sở hữu và trở thành cổ đông lớn nhất ngoài nhà nước chi phối SAS, ông Johnathan Hạnh Nguyễn – Chủ tịch HĐQT IPP cho biết thực tế miếng bánh SAS nếu không biết chế biến và “lên mâm”, sẽ khó “ngon ăn”. Suất đầu tư với giá thuê mặt bằng bán lẻ cao và phải trả thương quyền cho sân bay là một trong những yếu tố bào mòn biên lợi nhuận của SAS những năm qua.

Chi phí nhân sự lớn, các mảng “rườm rà” trong kinh doanh nhưng không hiệu quả của SAS như bán sỉ bia, không hợp với nhu cầu khách hàng, vẫn còn. Bài toán quản trị của SAS đã được IPP hỗ trợ để thay đổi, bắt đầu từ những thách thức như vậy.

Trước hết, ông Hạnh cho biết không phải ngẫu nhiên là SAS chọn IPP làm đối tác.

IPP là “ông vua” hàng hiệu, phân phối độc quyền những thương hiệu lớn. IPP cũng là DN lâu năm có vai trò kiến tạo thị trường kinh doanh hàng miễn thuế ở VN. IPP cũng đã hợp tác lâu năm với SAS nhưng chưa có sự tham gia vào điều hành quản trị. Do đó, khi trở thành cổ đông chiến lược, IPP có điều kiện kiện toàn, hỗ trợ SAS từ quản trị đến kinh doanh với việc định vị lại thị trường, hỗ trợ đầu tư tài chính để mở rộng các cửa hàng miễn thuế tại sân bay Tân Sơn Nhất và các dịch vụ khác của SAS.

“IPP đã cung cấp nguồn hàng mới của các thương hiệu lớn do IPP độc quyền phân phối tại VN với giá vốn được điều chỉnh, sản phẩm đa dạng, phục vụ được nhiều phân khúc khách hàng, cải thiện cả những dịch vụ bán lẻ và ăn uống không chỉ tập trung vào cửa hàng miễn thuế…

Đó là yếu tố giúp doanh thu SAS tăng, đồng thời biên lợi nhuận gộp đến từ nhiều mảng đạt mức kỷ lục từ trước đến nay sau khi cổ phần hóa trên 39%”, ông Hạnh nói.

Ngoài ra, việc tận dụng lợi thế kinh doanh hàng miễn thuế của SAS, cũng được IPP và SAS đồng định hướng không phải là chiến lược dài hạn của DN.

“Mức tăng trưởng mạnh 60% theo dự báo vào 2018 khi sân bay Tân Sơn Nhất được mở rộng, thực tế, cần hiểu sẽ đến từ việc SAS đang tạo nền tảng với các dịch vụ được cơ cấu lại, đẩy mạnh kinh doanh phục vụ khách nội địa, phối hợp nguồn cầu tăng từ khách nội địa theo sự phát triển của các hãng hàng không giá rẻ, không bao gồm từ khách quốc tế.Theo đó 50% nguồn thu tương lai dự kiến sẽ đến từ các dịch vụ khác.

Mặt khác, trước cổ phần hóa, SAS có lợi thế về sở hữu mặt bằng bán lẻ vì là Cy thuộc ACV, tuy nhiên sau cổ phần hóa, tỷ lệ sở hữu đất đai, mặt bằng bán lẻ đã giảm mạnh. Không “cậy” vào lợi thế đất hay chỉ dựa vào nguồn thu hàng miễn thuế mà ngày càng cải thiện dịch vụ có lợi cho người tiêu dùng vì vậy mới là hướng đi đảm bảo chất lượng tăng trưởng bền vững của SAS”, ông Hạnh nói.

Một chuyên gia đánh giá như vậy đóng góp quan trọng nhất từ “ông vua hàng hiệu” Johnathan Hạnh Nguyễn với sự lôt xác của SAS, bên cạnh việc kinh doanh hàng miễn thuế và hàng hiệu chính là “trang bị” cho SAS định hướng kinh doanh dài hạn, có thể cạnh tranh ngang ngửa trong cuộc chơi tương lai khi tư nhân hóa sẽ ngày càng tham gia mạnh vào lĩnh vực phi hàng không.

 Lê Mỹ