Thị trường liên tiếp chứng kiến việc các cổ đông lớn của Sacombank bị cơ quan quản lý thị trường phạt, ở cả hai chiều bán và mua cổ phiếu. Nhưng vì sao cơ quan quản lý chỉ "hành sự" sau khi đại hội đồng cổ đông Sacombank đã hoàn tất là cả câu chuyện dài.

Dù màn đã hạ…

Đầu tiên là vụ phạt vi phạm giao dịch của ông Trần Phát Minh - Chủ tịch KienlongBank và Công ty Đầu tư Tài chính Sài Gòn Á Châu, Công ty cổ phần Đầu tư Sài Gòn Exim. Đây là những cổ đông vừa mới trở thành cổ đông lớn chưa lâu của Sacombank. Nguyên nhân phạt là do các tổ chức, cá nhân này đã giao dịch mua cổ phiếu STB và đạt tỷ lệ sở hữu trên 5%, nhưng không công bố thông tin theo quy định. Vụ giao dịch diễn ra từ cuối tháng 2 đầu tháng 3/2012, nhưng mãi đầu tháng 5 cơ quan quản lý mới ra quyết định phạt, khiến nhiều nhà đầu tư chỉ trích là quá chậm, quan liêu "có chủ ý". Nhưng câu hỏi vì sao cơ quan quản lý lại chậm phạt vụ việc vi phạm trong một thời gian dài như vậy mà thời điểm chậm lại đúng vào lúc đại hội đồng cổ đông Sacombank đã hoàn tất thì đến nay vẫn "không lời đáp"! Tất nhiên, ở đây không loại trừ việc cơ quan quản lý thường không có nghĩa vụ phải giải thích, minh bạch thông tin trước những câu hỏi chung chung của công luận.

Bản thân các nhà đầu tư trên thị trường cũng không cần một lời giải đáp hay thanh minh muộn. Họ tự lý giải mọi sự chậm trễ, thiếu minh bạch theo cách riêng của mình. Đằng nào thì chuyện cũng đã rồi. Đằng nào thì vở kịch cũng đã hạ màn và các vai diễn cũng đã hoàn thành sứ mạng. Do đó, không có nhiều người ngạc nhiên khi ngay sau thời gian cơ quan quản lý thổi còi phạt vụ vi phạm nói trên, hai trong ba cổ đông lớn đó tiếp tục dính án phạt. Chiêu bị "lĩnh án" lại là giao dịch bán chui. Mua âm thầm, thoái cũng âm thầm. Cú đúp giao dịch chui cả mua và bán đều có đặc điểm chung là diễn ra ngoạn mục không ai biết hoặc có biết cũng âm thầm "ngó lơ" trước kỳ đại hội cổ đông Sacombank và chỉ bị phanh phui sau đó. Mọi sự "ăn rơ" tới mức như thể có một bàn tay đạo diễn lành nghề đằng sau các giao dịch mua bán mà về cơ bản đều theo phương thức thỏa thuận và mang màu sắc bí hiểm. Do đó, lượng tiền thu về từ các giao dịch của các cổ đông lớn nói trên, (dù khó ước tính chính xác, nhưng tạm thời căn cứ trên thời gian mua và thời điểm bán sau khi được cơ quan quản lý xác nhận) cũng đạt tỷ suất lợi nhuận trên dưới 10 tỷ đồng/giao dịch. Điều đáng nói hơn, khi bàn tay thép của cơ quan quản lý thị trường sờ tới các giao dịch vi phạm quy định trên TTCK thì các án phạt đều khá nhẹ, so với nguồn lợi thấy được như ước tính, lẫn nguồn lợi không thấy được từ giá trị lá phiếu của một cổ đông lớn thuộc liên minh đi thâu tóm Sacombank.

Giả thử, nếu cơ quan quản lý thị trường phát hiện sớm, phạt sớm các cổ đông từng là cổ đông lớn của Sacombank này, thì liệu cục diện của kỳ đại hội STB 2012 có an bài kết quả như hôm nay? Nếu liên minh 65% bớt đi 2 lá phiếu của hai cổ đông lớn là Đầu tư Tài chính Sài Gòn Á Châu và ông Trần Phát Minh, liệu liên minh đó còn đủ sức nặng để quyết được mọi vấn đề trong một kỳ họp đại hội cổ đông nóng bỏng và dẫn tới xáo trộn, thay máu gần như tận gốc mọi "ban bệ" của ngân hàng này?

Vì vậy, cú đúp giao dịch chui cả mua và bán của các cổ đông nói trên chắc chắn là thông tin "sốc" đối với những người đã sáng lập ngân hàng Sacombank, khi họ cũng như nhiều cổ đông khác bị thiệt trong một màn xiếc mà bức màn che các xảo thuật tuy rất mỏng, nhưng lại khó bị xé toang. Mọi thứ mờ ảo và mờ mịt cho đến khi màn hạ.

Bí ẩn vai chính …

Một giao dịch chui tiếp theo trong loạt giao dịch trước công bố thông tin xoay quanh việc mua bán cổ phiếu Sacombank thuộc về thành viên mới của HĐQT Sacombank, ông Trầm Khải Hòa - con trai ông Trầm Bê. Ông Hòa là người thuộc "thế hệ mới" trong lịch sử của ngân hàng này, nhưng cũng như ông Trần Phát Minh và các tổ chức đầu tư tài chính khác, đều không phải là "tay mơ" trên thị trường cổ phiếu. Thuộc thế hệ 8X, ông Hòa từng là trợ lý nguyên Phó Chủ tịch Ngân hàng Phương Nam, và là người đang nắm giữ vị trí đương kim Phó Chủ tịch HĐQT Sacombank. Đây được xem là một bước đi tiếp theo của gia đình họ Trầm trong cương vị mới khi tiếp quản một số vị trí then chốt tại Sacombank: tích lũy thêm cổ phiếu STB. Trước đó, anh trai ông Hòa cũng đã mua vào 40 triệu cổ phiếu STB, gấp nhiều lần con số mà ông Hòa mua chui vừa qua và gia tăng tỷ lệ sở hữu lên xấp xỉ 5% - ngưỡng phải công bố thông tin và báo cáo giao dịch của mọi cổ đông lớn. Tuy nhiên, do các giao dịch nhiều chiều, chồng chéo và đa phần được giới quan sát cho là đã diễn ra theo hình thức thoả thuận nên rất khó để có một con số thống kê chính thức về tỷ lệ cổ phiếu STB mà gia đình họ Trầm đang nắm giữ.

Một số nhà đầu tư đặt ra giả thiết: Trong sự mờ ảo của các giao dịch chui mà cơ quan quản lý luôn chậm chân khi xử lý, liệu có thể xảy ra các trường hợp như sau: Thứ nhất, gia đình họ Trầm sẽ tích lũy và nắm dần tỷ lệ của liên minh 65%, tiến tới sáp nhập Ngân hàng Phương Nam vào Sacombank? Thứ hai, gia đình đại gia Đặng Văn Thành có thể mua lại một phần chính cổ phiếu của ngân hàng mình sáng lập từ những người nằm trong liên minh để cân bằng thế lực với đối phương và lật ngược thế cờ, lấy lại những gì đã mất? Thứ ba, sẽ có những nhân tố mới xuất hiện trong giai đoạn Sacombank bước vào thời kỳ hậu M&A, khi vụ thâu tóm đã hoàn tất và đó mới chính là những ông/bà chủ thực sự của Sacombank trong thời kỳ mới. Họ có thể không phải đại gia Trầm Bê, cũng không phải bầu Kiên hay ông chủ Lê Hùng Dũng như dư luận hiện vẫn đang hiểu?

Trao đổi với Doanh Nhân, một chuyên gia phân tích nhận định: Hiện tại, rất khó thống kê chính xác tỷ lệ sở hữu cổ phần STB của gia đình họ Trầm (ngoại trừ Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam!). Những thành viên từ Ngân hàng Phương Nam hiện nay đã cập bến Sacombank và đã tiếp nhận các vị trí then chốt ở ngân hàng này. Như vậy, có cần thiết để họ tiến hành sáp nhập Phương Nam Bank vào Sacombank nữa hay không? Nếu sáp nhập thì họ có lợi gì? Chuyên gia này nhấn mạnh, trong kinh doanh, sở hữu hay chi phối một ngân hàng lớn là mơ ước của hầu hết mọi ông chủ có máu mặt trong ngành tài chính. Tuy vậy, sở hữu/chi phối một ngân hàng lớn đồng thời lại sở hữu thêm một ngân hàng nhỏ sẽ lợi thế hơn nhiều, nếu ông chủ muốn nhắm tới việc xây dựng một đế chế tài chính "vững như bàn thạch", lấy tiềm lực của ngân hàng lớn để hỗ trợ cho ngân hàng nhỏ cũng trở thành lớn, xây dựng một mạng lưới kín kẽ tương tác lẫn nhau chứ không đứng độc lập và dễ bị "đánh gục" khi sơ hở. Đó là cách mà gia tộc Rothschild đã làm trên thị trường tài chính quốc tế. Cũng là cách mà sau gần 4 thế kỷ đã trôi qua, các nhân vật trong thế giới tài chính quốc tế vẫn không ngừng noi theo trên con đường nỗ lực để lột xác thành những nhân vật thế lực thực sự.

Ở trường hợp thứ hai, hiện tại gia đình doanh nhân Đặng Văn Thành chỉ có ông Thành và con trai Đặng Hồng Anh vẫn tiếp tục có chân trong Hội đồng quản trị Sacombank. Người ta vẫn chưa quên nụ cười của ông Thành trong kỳ đại hội cổ đông vừa qua, khi ông chứng kiến"người của mình" lần lượt ra đi. Bản thân ông dù được cho là vẫn đang ở trên đỉnh quyền lực tại Sacombank với cương vị Chủ tịch, nhưng thực tế là đã chuyển giao quyền lực cho đối phương. Ông Thành thôi quyền đại diện pháp luật của Sacombank. Các tổ chức, cổ đông có liên quan tới gia đình ông Thành trước đó đã lần lượt đăng ký bán cổ phiếu STB. Mới nhất, Sacomreal - tổ chức do ông Đặng Hồng Anh làm chủ tịch - cũng chào bán thành công 17,3 triệu cổ phần STB, tương đương 1,61%, và chỉ còn giữ 11 cổ phiếu. Vì vậy, giả định gia đình doanh nhân Đặng Văn Thành vẫn âm thầm tìm cách lật ngược lại thế cờ bằng việc mua vào cổ phiếu xem ra không có cơ sở, nhất là khi trong suốt tháng 5, 6 vừa qua, cổ phiếu STB không có nhiều biến động giá, chủ yếu vẫn xoay quanh mốc 25.000 đ/cp.

Với một thương vụ được tính toán chính xác đến từng chi tiết, mọi sự đã và đang vẫn diễn ra hoàn hảo, ngoại trừ các vai diễn lần lượt rời sân khấu. Những vai diễn dễ rời sân chắc chắn là những vai diễn phụ. Và chắc chắn sẽ còn nhiều vai khác, dù là vai đóng thế hay vai phụ cấp 1 sẽ lần lượt rút lui. Khó trách sao dư luận và giới quan sát vẫn không ngừng dõi theo từng động thái của các cổ đông Sacombank trên TTCK và cả những phản ứng của cơ quan quản lý thị trường để tiếp tục đưa ra các dự đoán về những thay đổi tiếp theo của Sacombank. Bởi một ngân hàng đang trong giai đoạn chuyển giao quyền lực để bước vào hậu M&A, đặt trong bối cảnh của một thời kỳ tái cấu trúc toàn bộ hệ thống tài chính ngân hàng, chắc chắn sẽ vẫn còn nhiều xáo trộn, bất ngờ.

Trung Nhật (DĐDN)