Tuần qua giá dầu Brent giao tháng 2/2015 có phiên tăng mạnh nhất kể từ đầu tháng 12, lên 62,2 USD/thùng, tương đương 4,94%. Giá dầu phục hồi đã tạo nên những biến động khá tích cực trong những phiên cuối tuần của cổ phiếu dầu khí.

Cổ phiếu dầu khí đã chạm đáy?

Câu chuyện “đáy” của cổ phiếu hay thị trường là điều thường được bàn đến nhất trong các đợt suy giảm, nhưng việc đúng sai lại phụ thuộc nhiều vào yếu tố may mắn. Rất nhiều nhà đầu tư đổ lỗi cho cổ phiếu dầu khí làm thị trường rơi vào xu thế điều chỉnh sâu như hiện tại, lại quên rằng chính các cổ phiếu dầu khí đã “dọn cỗ” cho thị trường suốt 9 tháng đầu năm nay, thậm chí từ năm 2013.

Nhìn dài hạn, các cổ phiếu dầu khí đã hưởng lợi rất lớn từ việc giá dầu tăng. Do đó, việc giá dầu quay đầu giảm, các cổ phiếu này điều chỉnh là điều hết sức bình thường. Điều bất thường chỉ là do nhà đầu tư cứ mong giá dầu sẽ còn cao nữa, giá cổ phiếu dầu khí sẽ không bao giờ giảm mà chỉ có tăng.

Với hơn 21 tháng tăng trưởng, cổ phiếu PVD tăng 307,7%. PVS chậm hơn, mới hình thành xu thế tăng dài hạn từ tháng 9/2013, nhưng đến tháng 9/2014 cũng đã kịp tăng 209,6%.

Đây cũng là thời điểm giá dầu Brent nẳm trên ngưỡng 100 USD/thùng, kéo dài cho tới tận tháng 9/2014 mà đỉnh cao nhất là trên 112 USD/thùng hồi tháng 6. Mặc dù giá dầu đã có xu hướng đạt đỉnh từ tháng 6 nhưng vẫn ở mức rất cao trên 100 USD, cộng với hàng loạt kế hoạch triển khai hợp tác của PVN với Gazprom (Nga), ONGC (Ấn Độ), Exxon Mobil và Murphy Oil (Mỹ) đã đẩy triển vọng giá cổ phiếu dầu khí trên sàn lên cao ngất.

Chính triển vọngngành đã đẩy giá cổ phiếu dầu khí tăng bằng lần như vậy, còn kết quả kinh doanh so với vốn chủ sở hữu hay chỉ số P/E đều ở mức không quá thấp.

Nếu nhìn từ góc độ cơ bản đó thì rõ ràng việc cổ phiếu dầu khí rơi sâu suốt mấy tháng nay là hoàn toàn bình thường và hợp quy luật. Điều bất ngờ có chăng là yếu tố chính trị toàn cầu khiến giá dầu giảm nhanh vượt dự kiến quá nhiều mà thôi.

Trong suốt quá trình giảm, giá dầu có vài ngày chững lại trước khi rơi sâu hơn và giá cổ phiếu dầu khí cũng vài lần tạo đáy giả. Nếu trả lời được câu hỏi liệu giá dầu thế giới đã chạm đáy hay chưa thì sẽ trả lời được câu hỏi giá cổ phiếu dầu khí đã thực sự tạo đáy. 

Đáng tiếc là đủ mọi dự đoán của các tổ chức toàn cầu cũng chỉ dừng lại ở các phán đoán mà không có khẳng định chắc chắn đáy của giá dầu sẽ là bao nhiêu. Đơn giản vì tất cả các tổ chức chuyên nghiệp đều biết rằng dự đoán đáy là điều bất khả thi và thị trường luôn điên rồ ngoài khả năng dự đoán.

Các cổ phiếu dầu khí niêm yết như PVD, PVS… tuần qua đều dừng giảm khi giá dầu thế giới chững lại và có phiên phục hồi. Nếu thuần túy nhìn vào mức sụt giảm từ tháng 9 đến nay, dường như các cổ phiếu nói trên đã giảm quá mức. Tuy nhiên nếu nhìn lại từ khi giá bắt đầu xu thế tăng dài hạn, mức điều chỉnh này lại chưa phải là nhiều. Chẳng hạn trong 2 năm giá PVD tăng 1,22 lần, PVS tăng 83%, PVC tăng 93%, PGS tăng 61%...

Đây vẫn là mức tăng trưởng quá tốt cho các khoản đầu tư dài hạn. Do vậy nếu các tổ chức vẫn bán ra thì không có gì là khó hiểu. 

Chạm đáy rồi… đi đâu?

Luôn có sự xung đột giữa quan điểm đầu cơ ngắn hạn với đầu tư dài hạn trên thị trường và cổ phiếu dầu khí cũng không nằm ngoài điều đó. Trên toàn thế giới đang diễn ra quá trình định giá lại các cổ phiếu dầu khí chứ không riêng gì Việt Nam. Nguyên nhân của điều này là triển vọng ngành đang thay đổi và lĩnh vực khai thác, thương mại dầu khí truyền thống đang có sự thay đổi lớn.

Rất có thể các cổ phiếu dầu khí như PVD, PVS, PSG… đã chạm đáy. Tuy nhiên việc tạo đáy và xuất hiện các dao động ngắn hạn tăng hoàn toàn khác với việc thay đổi xu thế dài hạn. 

Đối với các nhà đầu tư ngắn hạn, việc giá dừng giảm, phục hồi 10-15% trong vài ba tuần đã là một bữa tiệc và họ nhanh chóng quên đi tất cả những gì đau khổ chỉ vài tuần trước đó. Cổ phiếu dầu khí sẽ lại được vinh danh như những trụ cột của thị trường cho một xu thế tăng trưởng mới.

Tuy nhiên điều đó có thể sẽ không xảy ra, ít nhất trong trung hạn vài tháng tới nếu như thị trường dầu thế giới không có chuyển biến rõ ràng. Nếu nhìn suốt 2 năm tăng trưởng dài hạn của cổ phiếu dầu khí thì nhịp điều chỉnh này có thể là một sự đổi chiều xu thế dài hạn. Các thay đổi xu thế dài hạn thường đi cùng với sự thay đổi lớn trong yếu tố cơ bản, thậm chí là khủng hoảng.

Chẳng hạn năm 2008-2009 kinh tế thế giới khủng hoảng dẫn đến nhu cầu sụt giảm, giá dầu rơi xuống dưới 40 USD/thùng. Lần này thị trường dầu thế giới có sự thay đổi lớn về công nghệ và cạnh tranh có thể dẫn đến sự thay đổi chưa từng có. Giá dầu sẽ rất khó để tìm lại thời huy hoàng trên 100 USD/thùng.

Đối với các doanh nghiệp dầu khí niêm yết, các con số kinh doanh 2014 hoành tráng không đủ để trấn an nhà đầu tư. Thị trường hướng tới triển vọng nhiều hơn, mà điều đó là khá mờ mịt. Các công ty dầu khí niêm yết chủ yếu chịu tác động từ giá sản phẩm dầu, khí giảm và nhu cầu sử dụng dịch vụ lẫn giá dịch vụ giảm. 

Nếu giá dầu tiếp tục giữ ở mức thấp, không có gì đảm bảo công suất khai thác và các dự án mới sẽ tiếp tục được triển khai đúng tiến độ. Đã có những dự báo đánh giá triển vọng kết quả kinh doanh của hàng loạt công ty như PVD, PVS… sẽ sụt giảm trong năm 2015.

Thị trường dầu thế giới ít nhất trong vài năm tới sẽ không bao giờ còn được như trước, khi giá dầu chót chót trên 100 USD/thùng. Khi những thay đổi mang tính cơ bản xuất hiện, thị trường sẽ định giá lại toàn ngành. Cổ phiếu dầu khí sẽ gặp nhiều khó khăn và không có gì đảm bảo sẽ lặp lại thời kỳ hoàng kim.

NGƯỜI QUAN SÁT