Các tập đoàn ở Mỹ đang có núi tiền mặt tới 1,45 nghìn tỷ USD trong tay. Nhưng rút cục thì tiền ấy là của ai?
Rõ ràng Michael Dell nghĩ đó là của mình. Nhà sáng lập hãng Dell muốn đưa 7,4 tỷ USD tiền mặt tài nước ngoài của công ty về nước để tài trợ cho vụ “Dell mua lại Dell” cùng quỹ Silver Lake.
Hai nhà đầu tư Carl Icahn và David Einhorn nghĩ nên trả thêm tiền cho nhà đầu tư để ban lãnh đạo không lãng phí chúng.
Đề xuất này khiến Martin Lipton nổi giận, ông là vị luật sư từng phát minh ra điều khoản “viên thuốc độc” trong điều lệ công ty.
Lipton tin rằng họ đang “hy sinh tương lai vì vài đồng bạc cắc” và so sánh áp lực chia tiền mặt hiện nay đối với các công ty công nghệ Mỹ cũng giống như vụ “phát hành trái phiếu rác để lấy tiền thâu tóm doanh nghiệp” trước đây từng “lãng phí tương lai của nhiều công ty tuyệt vời”.
Sự thật là cả hai bên đều không đúng. Tiền của doanh nghiệp không phải tài sản của cổ đông, cũng không phải quỹ dự trữ của ban lãnh đạo. Nó ra đời nhờ công ty kinh doanh tốt, ví dụ như tới cuối năm 2012 Apple đang nắm giữ 137 tỷ USD. Tiền là của công ty!
"...khi có người đặt một đống tiền ở giữa phố, khó có ai đi qua mà không muốn lấy một ít, nhưng vạn con mắt xung quanh sex luôn theo dõi lẫn nhau để đảm bảo không ai dám đụng đến tiền." |
Nhưng bản thân công ty không thể quyết định sẽ làm gì với tiền. Đó là nhiệm vụ của người quản lý dưới sự giám sát của HĐQT và sự kiểm soát của cổ đông phòng khi có gì chệch hướng.
Khi cổ đông và ban giám đốc tranh cãi nên làm gì với tiền, thì đó không phải dấu hiệu của sự hỗn loạn, mà là dấu hiệu cho thấy hệ thống đang hoạt động đúng như thiết kế.
Vấn đề không phải là không nên tin bất cứ bên nào. Cũng như khi có ai đó đặt một đống tiền ở giữa phố, khó có ai đi qua lại không muốn lấy một ít, nhưng vạn con mắt xung quanh sex luôn theo dõi lẫn nhau để đảm bảo không ai dám đụng đến tiền.
Trong vài thập niên vừa qua, hệ thống cảnh báo này đang hoạt động tốt hơn bao giờ hết. Không ai không bị kiểm soát, từ vị CEO muốn dùng thủ thuật tài chính kiếm lợi cho bản thân tới tay quản lý quỹ đầu cơ thèm khát lợi nhuận ngắn hạn.
Cán cân quyền lực đã chầm chậm chuyển động, từ thời ban quản trị luôn kín tiếng sau thế chiến tới những năm 2000 khi công ty sẵn sàng trả tiền cho cổ đông dưới áp lực của một số nhà vận động.
Số tiền các công ty trong nhóm S&P 500 trả cho cổ đông dưới dạng mua cổ phiếu quỹ tăng 18 lần kể từ năm 1987 đến năm 2007. Thế là quá nhiều.
Hai GS Luật William Bratton và Michael Wachter cho rằng áp lực tăng ROE ngắn hạn từ cổ đông là một trong các nguyên nhân khiến ngân hàng dùng đòn bẩy quá mức trong thời tiền khủng hoảng, rồi sụp đổ. Thảm họa này là minh chứng rõ ràng cho thấy công ty nên cảnh giác trước áp lực từ phía cổ đông.
Tuy vậy, một ngân hàng với tỷ lệ VCSH dưới 5% tổng tài sản và một công ty có cả núi tiền mặt như Apple là rất khác nhau. Dù David Einhorn có muốn Apple phát hành cổ phiếu ưu đãi lãi suất 4% nhưng ông này cũng nghĩ công ty nên giữ ít nhất 20 tỷ USD tiền mặt.
Biên lợi nhuận cao và thị trường mở rộng khắp toàn cầu khiến các công ty công nghệ hàng đầu đang có nhiều tiền hơn bao giờ hết.
Moody’s ước tính khu vực công nghệ tại Mỹ đang có 556 tỷ USD tiền mặt, bằng 38% tổng dự trữ tiền mặt của các công ty. Tới cuối năm nay Apple sẽ có 170 tỷ USD nếu CEO Tim Cook không hứa chia tiền cho cổ đông.
Warren Buffett từng khuyên Tim Cook “mặt kệ Einhorn” và tập trung vào kinh doanh, nhưng chính Buffett cũng nhiều lần dùng cổ phiếu ưu đãi lãi cao để rút tiền từ các công ty như Goldman Sachs, Bank of America và General Electric.
"Cổ đông chỉ đang nêu ý kiến nên dùng tài sản thế nào, thế thôi." |
Giới đầu tư không nên lúc nào cũng đợi được chia tiền. GS Luật Lynn Stout lưu ý “theo luật, cổ đông … có thể không nhận được gì từ công ty cho đến khi có quyết định của HĐQT.”
Thực tế, cơ cấu tài sản là một vấn đề giới quản lý quỹ luôn có những ý kiến giá trị. Nhưng về chiến lược với doanh nghiệp thì không, đó không phải chuyên môn của họ.
Chính Einhorn cũng từng nói về Apple, “chúng tôi ở đây không phải để bàn những vấn đề chiến lược hay cách điều hành công ty, về chuyện đó họ [ban lãnh đạo Apple] mới là chuyên gia”.
Có thể ông Lipton sẽ giận sôi lên, nhưng chuyện nhà đầu tư có thách thức ban lãnh đạo công ty vì họ tích trữ tiền mặt do thận trọng hay lười biếng thì cũng chẳng hại gì.
Điều đó không có nghĩa nhà đầu tư luôn đúng vì có thể tiền sẽ dùng để làm được gì đó trong tương lai, nhưng tốt nhất nên công khai một cuộc tranh luận như thế.
Vấn đề không phải là nên để ban quản lý hay cổ đông quyết định, mà là các nhà đầu tư ngắn hạn chỉ kiếm tìm cổ tức đang làm phương hại đến lợi ích của các nhà đầu tư dài hạn. Đó chính là cái bẫy mà ngành ngân hàng đã vướng vào trước khủng hoảng tài chính 2008.
Giới lãnh đạo doanh nghiệp phải nhận thức được điều này, và dù trả lại tiền có làm nhiều người vui vẻ, nhưng làm thế sẽ khó xây dựng một doanh nghiệp bền vững hơn. Họ không nhất thiết phải đi theo cái quan niệm “lợi ích cổ đông” tức là phải đẩy giá cổ phiếu lên cao nhất có thể bằng bất cứ cách nào.
Nhưng các công ty công nghệ Mỹ không phải là nạn nhân của các vụ đột kích doanh nghiệp. Cổ đông chỉ đang nêu ý kiến nên dùng tài sản thế nào, thế thôi.
Theo Linh Vũ
TTVN/FT
- Vietstock Daily 25/04/2024: Tâm lý thận trọng vẫn còn hiện hữu (22/03/2013)
- Cổ đông đề xuất chia cổ tức tiền mặt, "zero fee", lãnh đạo Chứng khoán BSC trải lòng ưu tư (22/03/2013)
- Công ty của ông Johnathan Hạnh Nguyễn báo lãi tăng 26% trong quý 1, biên lãi gộp hơn 50% (22/03/2013)
- Tổng Giám đốc OCB gửi đơn từ nhiệm (22/03/2013)
- Quý 1 bứt tốc, KTC sáng cửa về đích lợi nhuận năm (22/03/2013)
- ĐHĐCĐ Chứng khoán Tiên Phong: Kế hoạch lãi tăng 26%, muốn tăng vốn gần gấp đôi (22/03/2013)
- Ưu đãi lãi suất vay, chuyển đổi ngân hàng “xanh” và đẩy mạnh số hóa, OCB ghi nhận tăng trưởng mạnh mẽ trong quý 1 (22/03/2013)
- Trả thù lao cho cộng tác viên giới thiệu khách vay, PGBank giảm 24% lãi trước thuế quý 1 (22/03/2013)
- ĐHĐCĐ Intresco: "Nóng" dự án 6A (22/03/2013)